افق- انصاف در نقد و انتقاد

افق

گروه فرهنگ و اندیشه رادیو ایران تقدیم میکند

***********************************************

به افق آفتاب

************************************************

به نام ِ خدایی که اهل ِ انصاف رُ دوست داره چون انصاف یکی از راه های ِ نزدیکی ِ دلها به همدیگه اس

************************************************

با آرزوی ِ اوقاتی سرشار ِ از یاد ِ خدا خدمت ِ همه شما عزیزان عرض ِ سلام داریم و در دقایق ِ آسمونی ِ امروز مهمون ِ شما هستیم.

************************************************

امروز میخوایم از موضوعی صحبت کنیم که میدونم حرف ِ دل ِ خیلی از شماهاست و درموردش کلی حرف دارین برای ِ گفتن.

************************************************

از قصه بزرگ ِ نقد و انتقاد کردن که تویِ زندگی ِ هممون ساری و جاری بوده و گاهی واسمون دلخوری و گله مندی هم ایجاد کرده.

************************************************

نقد و انتقاد از اساس اتفاقِ خوبیه، یه واقعیته سازنده که میتونه سکوی ِ پرش ِ خیلی از ماها به سمت ِ موفقیت و خوشبختی باشه اما ، اما گاهی همین واقعیته مثبت ، تاثیری نه چندان مناسب که گاهی حتی ویران کننده تویِ زندگیهای ِ ما داره، تاثیری که دلیل ِ همون دلخوریها و گله مندیها میشه.

*******************************************

خوبه اگه امروز با همدیگه به این فکر کنیم که چه جوری یه اتفاق ِ سازنده طوری پیش میره که نتیجه عکس میده و چطور میشه که انتقاد و نقد کردن به جای ِ اصلاح و کمک کردنه به نتیجه ، مسبب مشکلات ِ بزرگی میشه.

********************************************

میدونین پیدا کردنه جواب ِ این سوال که چرا نقد و انتقادها گاهی سازنده نیستن خیلی سخت نیست چون همه ماها به نحوی درگیر ِ این قضیه بودیم و میدونیم که یکی از مهم ترین آفتهای ِ انتقاد ، دور شدنه از انصافه، دور شدن از انصافی که اگه وجود داشته باشه  دو تا کفه حرفهای ِ دو نفر رُ در تعادل نگه میداره و نمیذاره که قصه بُرد و باخت بشه.

انصاف باعث میشه که قصه زندگی ِ ما آدمها حتی وقتی اشکال و ایرادی رُ به کار ِ همدیگه ، به رفتار و یا زندگی ِ همدیگه وارد میدونیم ، بُرد بُرد بشه نه برد و باخت، و این یعنی سبک ِ سلامت ِ زندگی .

*************************************************

اگه انصاف باشه توی ِ نقد کردنه دیگران خودمونو جای ِ بقیه میذاریم و واقعی تر در مورد ِ کارشون نظر میدیم.

***********************************************

اگه انصاف باشه توی ِ نقد کردنه دیگران جایی هم برایِ اشتباه میذاریم و خیلی مطلق به همه چی نگاه نمیکنیم.

**********************************************

اگه انصاف باشه توی ِ نقد کردنه دیگران بیشتر از هیجان و احساسات و عواطف آتشین به عقل و منطقمون مجال ِ دخالت میدیم.

*******************************************

راستی به نظر ِشما چطور میشه توی ِ انتقادهامون هم منصف باشیم و بهترین نتیجه این نقدِ با انصاف چی میتونه باشه؟

شماره تماس:

شماره پیامک:

*********************************************

قرآن کتاب ِ زندگی ِ همه ماست که در اون راهکارهای ِ یه زندگی ِ سعادتمند بیان شده ، در خصوص انتقاد، شیوه نقد قرآنی بر اینه که همواره نقد همراه با طرح باشه؛ چرا که نقد واقعی به معنای جدا کردنه سِره از ناسِره و درست از غلط ِ و شخصی که ناسره و شکل ِ نادرست ِ چیزی رُ بیان می کنه، باید سِره و شیوه درست اون رُ ارائه کنه.

خداوند در آیه48 قصص به علل مخالفت های اهل کتاب، مشرکان و کافران اشاره می کنه و می فرماید که ایشان کتابهای هدایت گر تورات و قرآن را که از سوی خداوند فرو فرستاده شده بود، به عنوان دو کتاب خرافی و سحر معرفی کرده و به انتقاد از آن می پردازند، شما خودتان کتابی را ارایه دهید که هدایتگرتر از این دو کتاب باشد

بنابراین اگه کسی درباره مسئله ای انتقاد داره باید همیشه انصاف رُ مراعات کنه و فقط به بیان اشتباه و ناسره نپردازه  و دیگه این که اگه نسبت به این کار اشکالی داره، خودش طرحی کامل تر و بهتر ارایه بده

**********************************************

نقد یه جاده دوطرفه اس و توی ِ این جاده دوطرفه انصاف و رعایت ِ حقوق دو طرف ، شرطی لازم و ضروری ِ

***************************************************

(داستان کوتاه)

یه نکته مهمی توی ِ قصه انتقاد وجود داره و اون هم اینه که ما آدمها معمولا خیلی راحت از همدیگه انتقاد میکنیم و اصولا نقد کردن چندان برامون سخت نیست اما وقتی نوبت به اصلاح میرسه اونچنان که باید قدرتمند نیستیم.

من چند روز ِ پیش جایی داستان کوتاهی خوندم که شنیدنش خالی از لطف نیست.

"فردی چندین سال شاگرد نقاش بزرگی بود و تمامی فنون و هنر نقاشی را آموخت.استاد به او گفت که دیگر شما استاد شده ای و من چیزی ندارم ک به تو بیاموزم و آن شاگرد نیز فکری به سرش رسید و سه روز تمام وقت صرف کرد و یک نقاشی فوق العاده کشید و آنرا در میدان شهر قرار داد و مقداری رنگ و قلمی در کنار آن قرار داد

و از رهگذران خواهش کرد اگر هرجایی ایرادی می بینند یک علامت ضربدر بزنند و غروب که برگشت دید که تمامی تابلو علامت خورده است و بسیار ناراحت و افسرده به استاد خود مراجعه کرد و از وی گله مند شد و استاد شرح ماجرا را پرسید و او دقیقا بازگو کرد و استاد به او گفت آیا میتوانی عین همان نقاشی را برایم بکشی شاگرد نیز چنان کرد و استاد آن نقاشی را در همان میدان شهر قرار داد ولی این بار رنگ و قلم را قرار داد اما متنی که در کنار تابلو قرار داد این بود که : اگر جایی از نقاشی ایراد دارد با این رنگ و قلم اصلاح بفرمایید غروب برگشتند دیدند تابلو دست نخورده ماند.استاد به شاگرد گفت: تو همه چیز را آموخته ای. این راهم بدان که همه انسانها قدرت انتقاد دارند ولی جرات اصلاح نه.

**************************************************

نقد سازنده نقدی ِ که به دور از سیاه نمایی و پوشاندن خوبی ها باشه. ذکر و تاکید بر خوبی ها و زیبایی ها باعث پذیرفته شدن هر نقد و انتقادی از سوی شخص یا گروه نقد شونده  میشه. علاوه بر این نادیده گرفتنه خوبی های ِ یک عمل، رویکرد و… چون نوعی پنهان کردنه حقیقته و چون باعث انحراف ذهن مخاطب از فهم تمام حقیقت میشه، نوعی دروغ عملی به شمار می ره و امری ناپسند از منظر دین و اخلاق ِ. در فرهنگ اسلامی هم رعایت انصاف در گفتار و کردار باعث الفت بین قلب ها، افزایش محبوبیت، افزایش تاثیر بین مردم و بهترین نوع از عدالت شمرده شده.

البته باید به این نکته هم توجه داشت که نباید رعایت انصاف رُ به معنی ِ چاپلوسی و تملق در نظر گرفت و  حقیقت و واقعیت باید گفته بشه ؛ ولی نه به صورت ناقص و سیاه، بلکه با توجه کردن و نشون دادنه جلوه های روشن و تاریک هر موضوعی به طور متعادل و هماهنگ.

*********************************************

اصولاً کسایی که واقعا دوست دارن نقاط ضعف خودشون رُ بشناسن و کارها و عملکردها و رفتارهای خودشون رُ آسیب شناسی کنن، نه تنها از نقد نمیترسن و گریزان نیستن بلکه حتی از اون استقبال هم می کنن و اون رُ موهبتی الهی میدونن. افرادی که همواره خواهان کمال هستن باید این حدیث گوهربار امام صادق(علیه السلام) رُ آویزه گوش خودشون  کنند که: بهترین دوستانم، کسانی اند که عیبهایم را به من هدیه بدهند

البته به شرط ِ این که این انتقاد از روی غرض ورزی و هوای نفس و... نباشه.

****************************************************

نقدپذیری گویای اینه که شخص از رذایلی چون غرور و تکبر بدور ِ و روحیه اش با تواضع عجین شده

*****************************************************

از امیر مومنان علی(ع) روایات بسیاری است که از اهل تملق و چاپلوسی پرهیز کنید؛

 این افراد مثل ِ دوستان ِ  ناآگاهی هستن که به بیمار دیابتی، حلوای چاپلوسی می خورونن  و اون رُ  به سوی مرگ و نیستی می کشونن.

 آن حضرت(ع) به مالک اشتر و دیگر کارگزاران نظام اسلامی سفارش می کند که یاران خویش را از کسانی برگزینند که اهل تملق و چاپلوسی نباشند و با زبان تند و تلخ نقد و انتقاد، به آسیب شناسی کارها بپردازند تا امکان شناسایی و درمان درد و بیماری فراهم آید.

آن حضرت در نامه 53 که در نهج البلاغه آمده است می فرماید: باید که برگزیده ترین وزیران تو کسانی باشند که سخن حق بر زبان آرند، هر چند، حق تلخ باشد و در کارهایی که خداوند بر دوستانش نمی پسندد کمتر تو را یاری کنند، هر چند که این سخنان و کارها تو را ناخوش آید

*************************************************

نکته ای که در انتقادها باید مورد توجه قرار بگیره اینه که نقد اگه به هدف اصلاح و رشد و از روی دلسوزی باشه، لازمه اش اینه که علنی نشه و به صورت شخصی و خصوصی به شخص مورد نظر گفته بشه

در روایتی از امیرالمومنین علی(ع) آمده است که: «نصیحت شخص در آشکار، تخریب شخصیت وی هست.»

 

***************************************************

حضرت پیامبر(صلی ا... علیه و آله و سلم) نیز همواره خواهان علم بود که موجب حقیقت‌شناسی شود. از این رو می‌فرماید: ؛ خدایا حقایق چیزها را چنانکه هست به من بنمایان! و حضرت امام حسین(علیه السلام) می‌فرماید عالم باید همواره آماده باشد تا سخن و اندیشه خود را بر ترازوی نقد دیگران قرار دهد و از این آمادگی برخوردار باشد که سخن و اندیشه‌اش نقد شود بلکه حتی بخواهد که دیگران سخنان و اندیشه‌اش را نقد کنند

***************************************************

 

(مناجات)

یا فتاح
یعنی کلید قلب من در دستان توست؟
بوی ناب بهشت می دهد همه ی نام های قشنگ تو ...
می گذارمشان روی زخم های *دلم*
گفته بودی * اَلجَـبّار *
یعنی کسی که جبران می کند همه ی شکستگی های دلت را ...
گفته بودی * الشّافی *
یعنی کسی که شفا می دهد تمام زخم های عمیق و نا علاج را ...
هوای دلم سبک می شود با زمزمه ی نام های زیبایت