در بامداد ِ روز ِ 21 خرداد ماه سال 1396
و در مطلع ِ شانزدهمین سحر از ماه ِ رمضان المبارک
زمزمه میکنیم نام ِ خدا رُ که قرار ِ دلهاست .
به نام ِ خدایی که مونسی مهربان و همراهی همیشگی ِ .
خدایی که با او از غصه ها هراسی نیست و سختیها همه آسونه.
خدایی که با او همیشه کسی نگرانمون هست .... نگران ِ لحظه های ِ شیرینی که تلخ نشه .
خدایی که عاشق ِ بنده هاش ِ و دنیا رُ با همه داشته ها و نداشته هاش .... اسباب ِ زندگی ِ او کرده .
خدایی که حتی برای ِ یک لحظه هم از یاد بنده اش غافل نیست
و اگر بنده ها هم فراموشش کنن اون خدایی کردنش رُ یادش نمیره
خدایی که دوست داره همه وقتش با بنده هاش بگذره اما دریغ از بنده هایی که ازش غافلن
خدایی که بنده هاش ُ به حُکم ِ بنده بودنشون دوست داره و نگاهی به خطاهای ِ کوچیک و بزرگشون نمیکنه .
خدایی که منتظر ِ تا بنده هاش چیزی ازش بخوان و اجابت کنه
که گاهی حتی منتظر ِ گفتنشون هم نمیمونه .
خدایی که بنده هاش ُ با عشق آفریده و در گذر این دنیا عاشقانه مراقبشونه
تا به اوج ِ سعادتی که براشون رقم زده برسن .
خدایی که ماه رمضون ُ گذاشت تا بنده هاش برای ِ روزها و ساعتی هم که شده طعم ِ با او بودن و بندگی کردنه خدایی مثل ِ او رُ بچشن .
شیرینی که در اصل ِ یاد ِ اونه
یادی که قراره همیشه با ما بمونه .
مجال ِ این سحر رُ هم با ما باشید که امروز هم بارش ِ رحمت ِ الهی بی نهایته .
ابن ابی یعفور (راوی حدیث) می‌گوید به حضور امام صادق (ع) عرضه داشتم بفرمائید آن ساعتی که نزدیکترین ساعات انسان به خدا و خدا به او نزدیک است کدام ساعت است؟ حضرت فرمودند: چون آخر شب برخیزد در حالی که چشمها در خوابند، وضوئی گرفته و در عبادتگاه خود بایستد و با توجه قبلی به خدا، تکبیر نماز گفته و با تلاوت فرازهایی از قرآن دو رکعت نماز به جای آورده و آنگاه برخیزد برای ادامه نماز،
در این هنگام از سوی آسمان از جانب عرش، این ندا برخیزد:
ای بنده خدا ، اکنون احسان و خیر از جانب عالم ملکوت بر سرت در حال فروریختن است، و فرشتگان از کنار قدمهایت تا عَنان آسمان اطرافت را گرفته‌اند
و خدای مهربان ندا می‌کند: ای بنده من، اگر بدانی با که در حال گفتگو و راز و نیازی، حتی برای لحظه ای سرت را برنمیگردانی
ماه صیام، ماه خداوند ذوالعطا است
ماه وفور فیض و کرامات کبریاست
ماه صعود روح به اوج فضیلت است
ماه نزول مائده رحمت خداست
حضرت زهرا سلام ا... علیها فرمودند:
خدا روزه را واجب ساخت به خاطر آن که اخلاص مردم تثبیت گردد.
مجال ِ سحرهای ِ ماه ِ رمضان فرصت ِ کیمیایی ِ که بی تردید به چشم ِ اهل ِ حقیقت بهتر درک میشه
یکی از همراهان امام در نجف اشرف، نقل کرده است: ایشان در ماه مبارک رمضان هر روز ده جزء قرآن در ماه مبارک رمضان می خواندند؛ یعنی در هر سه روز یک دوره قرآن می خواندند. برادران خوشحال بودند که دو دوره قرآن را خوانده اند، ولی بعداً می فهمیدند که امام ده یا یازده بار قرآن را ختم کرده است.
یکی از فرزندان امام می گفت: شبی در ماه رمضان، من در پشت بام خوابیده بودم. خانه ایشان یک خانه کوچک 45 متری بود. بلند شدم دیدم که صدا می آید و بعد متوجه شدم که آقاست، که در تاریکی در حال نماز خواندن است و دست هایش را طرف آسمان دراز کرده و گریه می کند. برنامه عبادی ایشان این بود که در ماه رمضان، شب تا صبح نماز و دعا می خواندند و بعد از نماز صبح و مقداری استراحت، صبح زود برای کارهایشان آماده بودند .
ماه رمضان برای ایشان، ارزش خاصی داشت؛ بدین جهت در این ماه، ملاقات های خود را تعطیل می کرد تا بهره بیشتری از برکات آن ببرد. ایشان می فرمود: «خودِ ماهِ رمضان، کاری است.» لذا کارهای دیگر را کم می کرد و بیشتر به تلاوت دعا و قرآن می پرداخت. در این ماه، شعر نمی خواند و نمی سرود و به شعر گوش هم نمی داد و دگرگونی خاصی متناسب با این ماه، در زندگی خود ایجاد می کرد؛ به گونه ای که سراسر این ماه را به تلاوت قرآن مجید، دعا و به جا آوردن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپری می کرد. غذا بسیار کم می خورد. حتی در روزهای بلند و طولانی، روزه می گرفت، اما وقت افطار و سحر، آن قدر کم می خورد که خادمش فکر می کرد آقا چیزی از غذا نخورده است .
گنجینه ی نورانی قرآن رمضان است
آرامش دل های پریشان رمضان است
مجموعه ی گل هاست شب و روز عزیزش
یعنی به حقیقت که گلستان رمضان است
حضرت امام صادق(ع) فرمودند:
بهترین جهاد روزه داری در هوای گرم است.
از کوتاه ترین و زیبا ترین دعاهای ِ سحرگاه
این دعاست که
اى پناهگاهم در هنگام غمزدگى و اى دادرسم در هنگام سختى و دشوارى
به درگاهت زارى کنم و به تو استغاثه کنم و به تو پناه آرم و بجز تو به دیگرى پناه نبرم و گشایش
را جز از تو نخواهم پس بدادم برس و گشایشى به من ده اى که بپذیرى (طاعت ) اندک را و بگذرى از (گناه )
بسیار بپذیر از من (طاعت ) اندک را و بگذر از (گناه ) بسیار که براستى تو آمرزنده
و مهربانى خدایا از تو ایمانى خواهم که همیشه دلم با آن همراه باشد و یقینى خواهم که (بدان وسیله ) بدانم
که چیزى به من نرسد جز آنچه برایم نوشته اى و خوشنودم کن از زندگى به همان که نصیبم کرده اى
اى مهربانترین مهربانان اى ذخیره ام در غمندگى و اى یار همراهم در سختى و اى
سرپرستم در نعمت و اى منتهاى شوق و رغبتم تویى پوشاننده زشتیهایم
و امان بخش هراس و دلهره ام و چشم پوش لغزشم پس بیامرز خطایم را اى مهربانترین مهربانان.
حضرت زهرا (س) فرمودند:
روزه دار روزه اش به درد نمی خود ، اگر زبان و گوش و چشم و اعضایش را از (گناه) نگه ندارد.
حضرت امام محمد باقر علیه السلام فرمودند: خداوند عزّوجلّ از میان بندگان مؤمنش، بندهاى را که بسیار دعا کند، دوست می‌دارد.
پس، همواره در سحرگاهان تا طلوع خورشید دعا کنید؛ زیرا این وقتى است که در آن، درهاى آسمان باز می‌شود، و روزىها تقسیم مىگردد و حاجتهاى بزرگ برآورده می‌شود.
امام صادق علیه السلام فرمودند : خداوند به موسی علیه السلام وحی فرمود: آن کس که گمان برد مرا دوست دارد اما چون شب فرا رسد چشم از عبادت من فرو بندد، دروغ می گوید. مگر نه این است که هر دلداده ای دوست دارد با دلدار خود خلوت کند؟! هان! ای پسر عمران، چون شب شود من متوجه دوستداران خود شوم ودیده دلشان را بگشایم وکیفرم را در برابر چشمانشان مجسم کنم و با من گفتگو کنند چنان که گویی مرا می بینند ودر حضور خودم با من سخن می گویند.
رسول خدا (ص) فرمودند:
کسی که آیه ای از قرآن را (در ماه رمضان) بخواند ، برای او پاداش (خواندن تمام قرآن ) است در غیر این ماه.
با گذر ِ بر آیات و روایات ... این نکته برای ِ همه ما روشن میشه که یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اخلاقی دین اسلام و از جمله اصول اخلاقى و عرفانى که عالمان اخلاق و عارفان بهاون توجه ویژه داشتن، اصل «محاسبه» اس.
محاسبه؛ ضدّ فراموشى و غفلت ِ ، و به معنای ِ اینه که انسان در هر شبانه روز وقتى رُ معیّن کنه که در اون زمان وقت به حساب نفس خودش برسه، و طاعات و نافرمانی خودش رُ بررسی کنه و اگه نفسش رُ مقصر دید مورد نفسش رُ مورد ِ سرزنش قرار بده و در صورت اطاعت و فرمانبرداری از خدا پروردگارش رُ شکر و سپاس بگه.
حضرت پیامبر(ص) در یکى از وصایاى خود به ابوذر غفارى فرمود: اى اباذر! پیش از آن‌که مورد محاسبه قرار گیرى به حساب نفس خود رسیدگى کن؛ زیرا این کار حساب قیامت تو را آسانتر مىکند، و قبل از آن‌که تو را ارزیابى کنند خود را ارزیابى کن و خویش را براى روز قیامت - که در آن روز هیچ چیز پنهان نمىماند- آماده کن ... آنگاه فرمود: اى اباذر! هیچ‌کس از پرهیزکاران محسوب نمىشود مگر این‌که نفس خود را محاسبه کند، سختتر از حسابرسى شریک از شریک خود، تا در نتیجه این محاسبه بداند که خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و پوشیدنی‌هایش از کجا است. آیا از حلال به دست آورده است یا از حرام؟ اى اباذر! کسى که به قوانین و مقررات الهى اعتنا نکند و پروا نداشته باشد که از چه راهى مال کسب مىکند، خدا هم باک ندارد که از چه راهى او را وارد جهنم کند.
در حدیثی از امیرمؤمنان علی علیه السلام آمده است : کسی که محاسبه نفس خویشتن کند، بر عیوب خویش واقف می شود، و از گناهانش با خبر می گردد (و به دنبال آن) از گناه توبه می کند، و عیوب را اصلاح می نماید
و نیز از همان امام علیه السلام است که: کسی که به محاسبه خویشتن پردازد، سعادتمند می شود.
و باز در حدیث دیگری ست که: میوه درخت محاسبه اصلاح نفس است.
بعضی از بزرگان علم اخلاق در توضیح حقیقت محاسبه، چنین گفته اند که مانند محاسبه با شریک است که درباره سرمایه و سود و زیان بیندیشد، اگر سودی حاصل شده، سهم خود را از شریک بگیرد و تشکر کند و اگر خسرانی حاصل گشته او را ضامن بشمرد و وادار به جبران در آینده کند.
اونچه در این روایات و روایات بهش اشاره شده حکایت از محاسبه دقیق در روز قیامتِ به نحوی که کوچک‌ترین اعمال و گفتار انسان حتی به اندازه حبّه و مثقال هم مورد حساب‌رسی قرار میگیره. به عنوان مثال
- خداى تعالى مىفرماید: مىگذاریم ترازوهاى عدل را در روز قیامت، پس هیچ نفسى ظلم کرده نمىشود به هیچ چیز.
- و اگر به قدر خردلى از اعمال ایشان بوده باشد، آن‌را به حساب خواهیم آورد.
-هر کس به قدر ذرّهاى عمل خیر کند آن‌را خواهد دید و به قدر ذرّهاى از هر کس عمل شرّ سرزند به آن خواهد رسید.
- قسم به پروردگار تو از همه ایشان سؤال خواهیم کرد از آنچه مىکنند.
- (و به او مىگوییم:) کتابت را بخوان، کافى است که امروز، خود حسابگر خویش باشى.
و دقیقا برای ِ همینه که
محاسبه‌ای که انسان در این دنیا بهش امر شده، باعث ِ نجات از حساب در آخرت میشه و این که هر کس قبل از حضور در دفتر حساب‌رسی محشر، به حساب خودش برسه، و نفس خودش رُ محاسبه کنه، و اعمال و افعال و حرکات و سکنات خودش رُ با میزان و قانون شرع بسنجه تا در روز قیامت، حسابش آسون باشه.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: در روز قیامت هیچ انسانی قدم از قدم بر نمی دارد تا از چهار چیز سؤال شود: از عمرش که در چه راهی آن را سپری نموده، و از جوانی اش که در چه راهی آن را کهنه کرده، و از مالش که از کجا به دست آورده و در چه راهی مصرف نموده، و از محبت ما اهل بیت: (که آیا حق آن را ادا کرده یا نه. )
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند :
شایسته هر مسلمانی که به مقام ائمه معصومین(علیهم السلام) معرفت دارد این است که هر روز و شب اعمال خود را به نفس خویش عرضه کند و خود، حسابگر نفس خویشتن باشد، اگر در کارهایی که انجام داده خوبی مشاهده کرد در افزایش آن بکوشد و اگر بدی دید از پیشگاه الهی طلب آمرزش نماید تا در روز قیامت دچار ذلت و خواری نشود.”
حکیم سعدی شیرازی در همین خصوص در اشعاری نغز این طور بیان میکنه که:
هم عیب خلق دیدن نه مروّت است نه مردی
نگهی به خویشتن کن که همه گناه داری
راه طالبان عُقبی کَرَم است و فضل و احسان
تو چه از نشان مردی بجز از کلاه داری
تو حساب خویشتن کن نه حساب خلق سعدی
که بضاعت قیامت عمل تباه داری
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: سودمندترین چیزها برای آدمی، این است که در رسیدگی به عیب های خود بر مردم پیشی گیرد.
کاش ماها یه چیزایی رُ باور میکردیم ... یه چیزایی مثل ِ این که زندگی ِ بدون حساب و کتاب هیچ بهایی نداره
کاش ماها باور میکردیم که گرفتاری ِ خودمون با گناهامون اونقدر زیاد هست که درگیر ِ گناهای ِ بقیه نشیم
کاش ماها باور میکردیم که اگه هرکدوممون در صدد ِ رفع ِ اشکالات ِ خودمون بودیم کم کم حال و احوال ِ همه درست و بی نقص میشد
کاش ماها باور میکردیم که به شرط ِ محاسبه خدا .. بهمون کمک میکنه تا ک و کاستیهامونو رفع کنیم.
(مناجات)
بار الها!
در پیشگاه تو ایستاده ام،
و دست هایم را به سوى تو بلند کرده ام،
آگاهم که در بندگیت کوتاهى نموده و در فرمان بردنت سستى کرده ام،
پروردگارا!
خواسته ام در این جایگاه، یعنى جایگاه بنده فقیر نا امید، آن است که ...
گناهان گذشته ام را بیامرزى،
و در باقیمانده عمرم مرا از گناه بازدارى،
و پدر و مادرم را که دور از خانه و خانواده و غریبانه در زیر خاک ها خفته اند، ببخشى.
... تنهایی شان را با انوار احسانت از بین ببر،
و وحشتشان را با نشانه هاى بخششت به انس بدل کن،
و به نیکوکارشان دم به دم، نعمت و شادمانى بخش،
و به گناهکارشان، مغفرت و رحمت عطا کن،
... تا به لطف و مرحمتت ازخطرات قیامت در امان باشند،
به رحمتت در بهشت ساکنشان گردان،
و بین من و آنان در آن نعمت گسترده شناسایى برقرار کن،
تا مشمول شادمانى گذشته و آینده شویم.
- ۹۶/۰۳/۰۸